محمدرضا هدایت پناه؛ محمدرضا پیوندی بلدی
دوره 4، شماره 14 ، اسفند 1401، ، صفحه 10-33
چکیده
یکی از بنیادیترین شاخصههای مرجعیت علمی که به لحاظ تاریخی باورمندی به مرجعیتِ مرجع و سرآمدی او را بر دیگر مدعیان اثبات میکند، شاگردپروری است. این اصطلاح بدین معناست که هر مربی، معلم یا استاد با کاربست ...
بیشتر
یکی از بنیادیترین شاخصههای مرجعیت علمی که به لحاظ تاریخی باورمندی به مرجعیتِ مرجع و سرآمدی او را بر دیگر مدعیان اثبات میکند، شاگردپروری است. این اصطلاح بدین معناست که هر مربی، معلم یا استاد با کاربست تمهیداتی برنامهریزیشده، فراگیرانش را افرادی متخلّق، کارآمد و متخصص بار میآورد و آنان را برای ایفای نقشهای متناسب علمی در جوامع انسانی آماده میسازد. فرایند شاگردپروری بر اساس اصول و روشهای خاصی انجام میگیرد. مسئله این پژوهش چگونگی کاربستِ هوشمندانه و نظاممند این فرایند در نظام آموزشی امام صادق (ع) است. سؤال این است که الزامات، اصول و روشهای شاگردپروری در مکتب علمی امام صادق (ع) در حوزه آموزش و اخلاق چگونه محقق شده است؟ روش پژوهش تحلیل محتوا با رویکرد کیفی و تحلیل مضمون و روش جمعآوری دادهها، بررسی اسناد و مدارک است. واحد بررسی، گزارشها و روایات تاریخی با تکیه بر روایت مشهور به «رجل شامی» است. راویان متعددی تعداد شاگردان امام را از یک تا 200 نفر تا خانه پر از جمعیت گزارش کردهاند. شاگردپروری نخبگانی در دستور کار امام قرار داشته و امام بر این نکته تحفظ داشتهاند که شاگردان در همان رشتههایی که تخصص دارند به مناظره بپردازند. بررسی نمونة انتخابی از مناظرات علمی امام صادق (ع) نشان داد که تربیت برنامهریزیشده شاگردان متخصص و نخبه در رشتههای مختلف بر پایة اصول آموزشی هشتگانه و اصول اخلاقی پنجگانه و با استفاده از روشهای آموزشی هفتگانه و روشهای اخلاقی سهگانه انجامگرفته است.